Sympozjum "Przeczno-odkrywanie przeszłości"
Pod takim tytułem w niedzielę 28 września zorganizowano w nowo wybudowanej świetlicy parafialnej w Przecznie konferencję naukową przy współudziale Instytutu Archeologii UMK, Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i Urzędu Marszałkowskiego. Konferencja zebrała owoce prac badawczych i konserwatorskich z ostatnich kilku lat, które dotyczyły najstarszego okresu budowy gotyckiej świątyni w Przecznie.
Najpierwa po sumie parafialnej o godz. 11.30 miała miejsce konferencja popularno-naukowa dla wszystkich chętnych parafian.
Prof. dr hab. Krystyna Sulkowska-Tuszyńska opwoeidziała o badaniach archeologicznych prowadzonych w Przecznie. Jeszcze w latach 1982-83 prof. dr hab. Andrzej Kola kierował badaniami średniowiecznego gródka stożkowatego z XIII wieku, któego pozostałości znane sa pod luidową nazwą Łysej Góry położonej kilkase metrów na południe od koscioła. Później p. Profesor opowiedziała o kierowanych przez nią pracach w latach 2012-2013 przy kościele gotyckim w Przecznie. Badania obejmowały kilka wykopów na zewnątrz murów oraz w prezbiterium.
Drugi wykład popularno-naukowy przedstawiła mgr Maria Gessek, która ukazała perspektywy udostępnienia wyników badań zainteresowanym na różnych poziomach: dla dzieci, dla całych rodzin, dla turystów, dla osób niepełnoprawnych itd.
Po południu o godz. 16.00 rozpoczęła się sesja naukowa.
Konferencję oficjalnie otworzył Piotr Całbecki - marszałek województwa kujawsko-pomorskiego. Podziękował za szeroki zakres prac badawczych i konserwatorskich dokonanych w ostatnich latach w Przecznie, które w znacznym stopniu były wspierane przez Urząd Marszałkowski.
Jako pierwsza zabrała głos główna organizatorka konferencji prof. dr hab. Krystyna Sulkowska-Tuszyńska omawiając historię odkrywania Przeczna przez archeologów. Już w latach 1982-83 prof. dr hab. Andrzej Kola kierował badaniami średniowiecznego gródka stożkowatego z XIII wieku, położonego kilkaset metrów na południe od wzniesionej na początku XIV wieku świątyni.
Z kolei prof. dr hab. Waldemar Rozynkowski omówił początki parafii w Przecznie w świetle rozwoju chrześcijaństwa na Ziemi Chełmińskiej w średniowieczu.
Po tych wstępnych referatach prof. dr hab. Krystyna Sulkowska-Tuszyńska przedstawiła wyniki badań archeologicznych prowadzonych w kościele Podwyższenia Krzyża Świętego w Przecznie. Jednym z najcenniejszych odkryć było odsłonięcie podstawy średniowiecznego ołtarza w centrum prezbiterium. Dzięki znalezionej monecie krzyżackiej wśród kamieni fundamentu ołtarza można było wydatować czas jego budowy. Okazał się nim brakteat wybijany w mennicy w Toruniu w latach 1317-1328 r.
Kolejne wystąpienie było poświęcone wynikom badań dendrochronologicznych drewnianej konstrukcji dachowej kościoła. W trakcie badań mgr Aleksandr Konieczny stwierdził, że centralna część więźby dachowej nad nawą pochodzi z 1360 roku. W ten sposób przeczeńska więźba dachowa należy do grupy najstarszych zachowanych średniowiecznych konstrukcji w Polsce.
Zaskakujące wyniki dały prace w grobowcu w prezbiterium. Bardzo rzadko udaje się bowiem archeologom ustalić tożsamość osób, których kości badają. Mgr Anna Cicha podzieliła się historią odkrywania grobowca rodziny Znanieckich - właścicieli Przeczna w XIX wieku.
Pierwszą część konferencji zakończyła mgr Katarzyna Polak, która przez trzy sezony kierowała pracami konserwatorskimi przy kamiennych murach kościoła w Przecznie. Jak się okazało stan ich zachowania był tak fatalny, że przeprowadzone prace były wykonane „w ostatniej chwili” i przywróciły piękno średniowiecznej bryły świątyni.
W przerwie konferencji goście mogli zwiedzić zarówno samą świątynię jak i odnowione wnętrze wieży, gdzie powstały cztery gotyckie sale gotowe na przyjęcie ekspozycji muzealnej.
Po przerwie dr Jarosław Bednarek, który zdążył wrócić z prac archeologicznych na Ukrainie, w bardzo przystępny sposób ukazał podstawy analizy antropologicznej szczątków kostnych z wnętrza kościoła w Przecznie. Jego analiza odsłaniała wiele informacji o osobach pochowanych w świątyni takich jak ich płeć, wiek, czy przebyte choroby. Warto zaznaczyć, że po badaniach antropologicznych wszystkie kości zostały złożone w nowej trumnie i powróciły na swoje pierwotne miejsce spoczynku pod posadzką w prezbiterium.
Z kolei stan zachowania części garderoby z grobowca Znanieckich z połowy XIX wieku okazał się tak dobry, że udało się dokonać ich konserwacji o czym mówiła mgr Ewa Wielocha.
Zaskakującym odkryciem było znalezienie aż 63 monet pochodzących z XVII wieku o czym szczegółowo mówili mgr Adam Musiałowski oraz mgr Violetta Stawska.
Nowożytną historię Przeczna możemy poznawać już ze źródeł pisanych, które zebrał mgr Katarzyna Błoch i przygotowuje je do wydania w postaci osobnej publikacji.
W wyniku przeprowadzenia tak licznych badań naukowych w małym gotyckim kościele w Przecznie powstaje zasadnicze pytanie o sposób ich udostępnienia. Mgr Maria Gessek przedstawiła zatem wstępny projekt utworzenia edukacyjnej ścieżki historycznej w Przecznie, która byłaby szeroką ofertą edukacyjną skierowaną do różnych grup wiekowych.
Podsumowania i zamknięcia konferencji dokonał Sambor Gawiński - Wojewódzki Konserwator Zabytków w Toruniu.
Wyniki tych badań będą sukcesywnie zamieszczane na stronie internetowej parafii (www.przeczno.pl) oraz są przygotowywane do publikacji. Okazuje się, że warto inwestować w prace badawcze, nawet w tak małej wiejskiej parafii, która kryje w sobie wiele tajemnic, jakże ważnych nie tylko dla samych mieszkańców Przeczna i najbliższej okolicy.
Główni organizatorzy sesji naukowej i zespół archeologów pracujący w Przecznie w latach 2012-2013.
ks. Wacław Dokurno
foto. Zenon Smyk i Anna Cicha